Το πρόβλημα με τα έτυμα είναι ότι δεν τα βρίσκεις έτοιμα. Πρέπει να
ψάξεις. Ψάχνοντας ακόμα και στα σκοτάδια του μύθου, η γλώσσα ως
πολιτισμική έκφραση συνιστά μια χαρακτηριστική μαρτυρία. Οι λέξεις είναι
έλξεις. Και είναι κάποτε ικανές να μας προσφέρουν εναύσματα για
περαιτέρω έρευνα και συσχετισμούς.
Ψάχνοντας πίσω μέχρι την εποχή των ηρώων και των πολέμων, μπορούμε να φτάσουμε στην εποχή του Ομήρου, αλλά ίσως και πιο πίσω, πριν τα έπη του ομηρικού κύκλου, μέχρι την εποχή των Αργοναυτών και του Ιάσονα. Στην ομηρική Ιλιάδα βλέπουμε τους ήρωες να ορμούν στη μάχη με μια τρομερή πολεμική ιαχή. Με μια πρωτογενή φαλλική αμεσότητα θα λέγαμε, η ανθρώπινη ψυχή προσέδωσε στο σύμβολο-γράμμα ιώτα τη δύναμη της ζωής: η όρθια ράβδος που κρατιέται από μια εσώτερη εγγενή δύναμη. Η ΙΣ είναι η ζωτική ενέργεια που συνέχει τους ζωντανούς οργανισμούς, και ο μυς, η μυική ίνα, το νεύρο - πρβλ. λατιn vis, ο σχηματισμός του v με τα δύο δάχτυλα ως σύμβολο νίκης, virus (ιός, ο οποίος έχει δύναμη, ισχύει είτε ως βέλος είτε ως δηλητήριο), virile (σφριγηλός), ζενδ. viro (ήρως), αλλά και βία, βίος (λατ. vivo, vita - ζωή), το του Καίσαρος «veni, vidi, vici» (ήλθον, είδον, ενίκησα) και του Ηρακλείτου το «ΤΟΞΩ ΟΝΟΜΑ ΒΙΟΣ (η ζωή) ΤΟ Δ΄ ΕΡΓΟΝ ΘΑΝΑΤΟΣ». Από αυτό το γράμμα αρχίζουν οι δυνατότερες λέξεις του Ομήρου και όχι μόνο: ιάλλω, ιάπτω, ιάχω, ίδιος (εγγενής), ιδρύω, ιέραξ, ίημι, ιθύω, ιάπτω, Ιθάκη, Ίακχος, ικανός, ικέτης, ίμερος (ιέμενος ρει και εφιέμενος, λατ. volo), ίλη, ικμάς, ιξός, ίφι, ίφθιμος, ισχύω (ΙΣ + έχω). Ο Όμηρος βλέπει τον Τηλέμαχο να εισβάλει στη μάχη και ποιητικώς τον αποκαλεί ως «ΙΣ ΤΗΛΕΜΑΧΟΙΟ», δηλ. η δύναμη του Τηλέμαχου τουτέστιν ο ίδιος ο Τηλέμαχος, ενώ τα «ίφια μήλα» είναι τα καλοθρεμμένα πρόβατα.
Ιερός (ΙΣ + προσκτητική κατάληξη -ερός) είναι αυτός που έχει τη δύναμη της ζωής. Ο ιερεύς λειτουργεί ως φορέας της ζωτικής δυνάμεως. Ο ιατρός αποκαθιστά την ίνα, και με χρήση ιαμάτων, και υπηρετεί την ίαση, την αποκατάσταση της ζωτικής ενέργειας. Η Ιωνία (Ιάς) ήταν ένας τόπος πολύ δυνατός, μια πολύ δυνατή φύση όπως μπορεί και σήμερα ακόμα να διαπιστώσει κάποιος που θα ταξιδέψει εκεί με το ποδήλατό του ή με άλλο μέσο - μια δυνατή φύση που δημιουργούσε και δυνατούς άνδρες. Ο Ίων, ο μυθικός γενάρχης των Ιώνων, απόγονος του Δευκαλίωνος και του Έλληνος, ξεκίνησε από την αττική παράδοση (η Αττική ήταν η μητέρα-γη των Ιώνων) και ήταν αυτό ακριβώς που λέει το όνομά του, δηλ. ανήρ ισχυρός. Είναι βεβαίως τεκμηριωμένη η πολιτισμική διασύνδεση των αποικιών της Ιωνίας και του ελλαδικού κορμού, μέσα από τη σχέση μητροπόλεως και αποικίας. Ο Ίων ήταν αυτός ο «ανήρ ινός» που ενέπνευσε στους Αθηναίους τη θεοσέβεια, σχετίζονταν με τη λατρεία του Απόλλωνος Πατρώου του οποίου και θεωρούνταν γιος (Πλάτ. Ευθύδ. 302 D, Σχόλ. Αριστοφ. Σφ. 1527) και ηγήθηκε αυτών που μετανάστευσαν στη Μικρά Ασία μετά την δωρική κάθοδο. Κατά τον Ευριπίδη ο Ίων είναι γιος του Απόλλωνος, γεννήθηκε σε σπήλαιο της Ακροπόλεως, το δε βρέφος έφερε ο Ερμής στους Δελφούς όπου ανατράφηκε από την ιέρεια.
Εάν ανοίξει κανείς έναν τηλεφωνικό κατάλογο της Ελευσίνας, σήμερα, θα παρατηρήσει ότι τα δύο ονόματα Δήμητρα και Δημήτριος (γυναικείο και ανδρικό αντιστοίχως) συναντώνται στον πληθυσμό με τη μεγαλύτερη συχνότητα, κάτι που ευθέως παραπέμπει στα Ελευσίνια και τη λατρεία της Δήμητρας. Κάτι ανάλογο φαίνεται ότι συνέβαινε στην Ιωνία, όπου λατρεύονταν η ιαματική θεότητα Ιασώ, κόρη του Ασκληπιού και αδελφή της Υγιείας. Εκεί δύο ονόματα με μεγάλη συχνότητα ήταν τα Ιασώ και Ιασούς (γυναικείο και ανδρικό αντιστοίχως). Επειδή στην ιωνική διάλεκτο (τη γλώσσα των επικών, των λυρικών και των ιστοριογράφων) το μακρύ α τρέπεται σε η (μετά το ι, π.χ. βασιλίη), τα δύο ονόματα στην Ιωνία συναντώνται ως Ιησώ και Ιησούς.
Ο χαρακτηρισμός ιατρός μαρτυρείται ως επίθετο των θεών Απόλλωνος, Ασκληπιού, Διονύσου και Ποσειδώνος. Ο Όμηρος αναφέρει τους δυο γιους του Ασκληπιού Ποδαλείριο και Μαχάονα, ως «αγαθούς ιητήρας». Στους μετακλασσικούς χρόνους παρατηρείται μια τεραστίας εκτάσεως λατρεία του Ασκληπιού και της Ιασούς. Ο ιατρόμαντις ήταν χαρακτηρισμός ειδικά των ιερέων του Απόλλωνος και Ασκληπιού: του Απόλλωνος ως ηλιακού θεού και του Ασκληπιού ως θεού της ιητρικής. Η Ιασώ λατρεύονταν στην Ιωνία αλλά και στην Επίδαυρο, όπου υπήρχε το περίφημο Ασκληπιείον και βεβαίως το μέγιστο δημιούργημα της αρχιτεκτονικής, το θέατρον (θέασις, θεωρία, θεραπεία) όπου η ίασις συμπεριελάμβανε και την πνευματική διδασκαλία. Οι Ασκληπιάδαι - οι ιερείς του Ασκληπιού, γνωστοί ως «παίδες Απόλλωνος» - δρούσαν ως διαπρύσιοι κήρυκες τόσο της λατρείας του Ασκληπιού όσο και του Απόλλωνος, συνδυάζοντας «ιατρικές και μαντικές» γνώσεις, χωρίς να αμείβονται από τους ασθενείς για τις υπηρεσίες τους, διακρινόμενοι για την πνευματική ευστροφία και την ψυχολογική παρατήρηση. Συνδύαζαν τα εξωτερικά θεραπευτικά μέσα (Ασκληπιός) με τα εσωτερικά θεραπευτικά μέσα (Απόλλων). Κατά μαρτυρίες την ίδια θεραπευτική προσέγγιση ακολουθούσε και ο Ιησούς στη Γαλιλαία, όπως φαίνεται στα βιβλία των ευαγγελιστών (βλ. Ιωάννης θ΄, Μάρκος η΄, και ο ιατρός Λουκάς στο η΄ 43-48).
Η ρίζα «ΙΣ» παραπέμπει σε διάφορες αρχαίες ονομασίες. Ο Ιάσιος (ή Ίασος) ήταν ένας των Ιδαίων (Ίδη - ιδέειν, ιδείν) Δακτύλων στην Κρήτη και ήταν αυτός που αναλάμβανε την θεραπεία δια των βοτάνων. Λίγο πιο μακριά, το όνομα της αιγυπτιακής Ίσιδος είχε αρχαιότατη προέλευση, ήταν η θεά-μητέρα η προστάτιδα μητέρων και παιδιών και παριστάνονταν με τον μικρό της γιο στην αγκαλιά, ενώ η παράστασή της με μορφή αγελάδας παραπέμπει στην ελληνική Ιώ (την κατά μία εκδοχή κόρη του Αργείου Ιάσου, υιού της Ισμήνης, Παυσ. Β΄ 16,1). Η λατρεία της Ίσιδος από νωρίς επεκτάθηκε εκτός Αιγύπτου και κατά τη ρωμαϊκή εποχή θεωρούνταν η πρώτη θεά που «γνωρίζει το παν», ενώ στο Δίον της Πιερίας υπήρχε ναός της ως προστάτιδος των επιτόκων, στο σημείο όπου υπήρχε προηγουμένως της Αρτέμιδος αναλόγως. Στο «υλιήεν» Πήλιο, έναν φυσικό χώρο με εξαιρετικά πλούσια φύση, η Άρτεμις λατρευόταν ιδιαιτέρως.
Ο Ιάσων από την Ιωλκό (Ιαωλκός) μαθητεύει στο Πήλιο στον κένταυρο Χείρωνα, το πλέον εύγλωττο σύμβολο της φυσικής δύναμης. Στον Χείρωνα μαθητεύει και ο ίδιος ο Ασκληπιός, που μέχρι και νεκρούς ανιστά σε βαθμό που να τον κατακεραυνώσει ο Δίας γιατί ανησυχεί ότι εάν συνεχίσει έτσι θα χάσει το βασίλειό του. Ο Ιάσων γίνεται εξαίρετος θεραπευτής και ιατρός, ικανός να αναλάβει την ηγεσία της Αργοναυτικής Εκστρατείας μαζί με τους άλλους ήρωες της εποχής, επιστρέφοντας στην Ιωλκό με μια ιέρεια στο πλευρό του. Ένα πρωί του Αυγούστου θυμήθηκα την Μήδεια, όταν στο ταξίδι μου βρέθηκα στον αρχαιολογικό χώρο της Μαγνησίας επί Μαιάνδρω, μιας πόλης που ιδρύθηκε από Αιολείς Θεσσαλούς Μάγνητες στο τρίγωνο της Πριήνης Εφέσου και Τράλλεων, όπου είδα την εξής επιγραφή: «Η ΒΟΥΛΗ ΚΑΙ Ο ΔΗΜΟΣ ΕΤΕΙΜΗΣΑΝ ΚΛΑΥΔΙΑΝ ΤΙΒΕΡΙΟΥ ΚΛΑΥΔΙΟΥ ΠΑΝΚΡΑΤΙΔΟΥ ΘΥΓΑΤΕΡΑ ΔΙΟΦΑΝΤΙΔΑ ΙΕΡΕΙΑΝ ΓΕΝΟΜΕΝΗΝ ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ ΛΕΥΚΟΦΡΥΗΝΗΣ ΔΙΣ ΚΑΤΑ ΤΟ ΕΞΗΣ. ΤΙΒΕΡΙΟΣ ΚΛΑΥΔΙΟΣ ΤΙΒΕΡΙΟΥ ΥΙΟΣ ΚΥΡΕΙΝΑ ΠΑΝΚΡΑΤΙΔΗΣ ΤΗΝ ΕΑΥΤΟΥ ΓΕΝΟΜΕΝΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ ΑΝΕΘΗΚΕΝ».
Ψάχνοντας πίσω μέχρι την εποχή των ηρώων και των πολέμων, μπορούμε να φτάσουμε στην εποχή του Ομήρου, αλλά ίσως και πιο πίσω, πριν τα έπη του ομηρικού κύκλου, μέχρι την εποχή των Αργοναυτών και του Ιάσονα. Στην ομηρική Ιλιάδα βλέπουμε τους ήρωες να ορμούν στη μάχη με μια τρομερή πολεμική ιαχή. Με μια πρωτογενή φαλλική αμεσότητα θα λέγαμε, η ανθρώπινη ψυχή προσέδωσε στο σύμβολο-γράμμα ιώτα τη δύναμη της ζωής: η όρθια ράβδος που κρατιέται από μια εσώτερη εγγενή δύναμη. Η ΙΣ είναι η ζωτική ενέργεια που συνέχει τους ζωντανούς οργανισμούς, και ο μυς, η μυική ίνα, το νεύρο - πρβλ. λατιn vis, ο σχηματισμός του v με τα δύο δάχτυλα ως σύμβολο νίκης, virus (ιός, ο οποίος έχει δύναμη, ισχύει είτε ως βέλος είτε ως δηλητήριο), virile (σφριγηλός), ζενδ. viro (ήρως), αλλά και βία, βίος (λατ. vivo, vita - ζωή), το του Καίσαρος «veni, vidi, vici» (ήλθον, είδον, ενίκησα) και του Ηρακλείτου το «ΤΟΞΩ ΟΝΟΜΑ ΒΙΟΣ (η ζωή) ΤΟ Δ΄ ΕΡΓΟΝ ΘΑΝΑΤΟΣ». Από αυτό το γράμμα αρχίζουν οι δυνατότερες λέξεις του Ομήρου και όχι μόνο: ιάλλω, ιάπτω, ιάχω, ίδιος (εγγενής), ιδρύω, ιέραξ, ίημι, ιθύω, ιάπτω, Ιθάκη, Ίακχος, ικανός, ικέτης, ίμερος (ιέμενος ρει και εφιέμενος, λατ. volo), ίλη, ικμάς, ιξός, ίφι, ίφθιμος, ισχύω (ΙΣ + έχω). Ο Όμηρος βλέπει τον Τηλέμαχο να εισβάλει στη μάχη και ποιητικώς τον αποκαλεί ως «ΙΣ ΤΗΛΕΜΑΧΟΙΟ», δηλ. η δύναμη του Τηλέμαχου τουτέστιν ο ίδιος ο Τηλέμαχος, ενώ τα «ίφια μήλα» είναι τα καλοθρεμμένα πρόβατα.
Ιερός (ΙΣ + προσκτητική κατάληξη -ερός) είναι αυτός που έχει τη δύναμη της ζωής. Ο ιερεύς λειτουργεί ως φορέας της ζωτικής δυνάμεως. Ο ιατρός αποκαθιστά την ίνα, και με χρήση ιαμάτων, και υπηρετεί την ίαση, την αποκατάσταση της ζωτικής ενέργειας. Η Ιωνία (Ιάς) ήταν ένας τόπος πολύ δυνατός, μια πολύ δυνατή φύση όπως μπορεί και σήμερα ακόμα να διαπιστώσει κάποιος που θα ταξιδέψει εκεί με το ποδήλατό του ή με άλλο μέσο - μια δυνατή φύση που δημιουργούσε και δυνατούς άνδρες. Ο Ίων, ο μυθικός γενάρχης των Ιώνων, απόγονος του Δευκαλίωνος και του Έλληνος, ξεκίνησε από την αττική παράδοση (η Αττική ήταν η μητέρα-γη των Ιώνων) και ήταν αυτό ακριβώς που λέει το όνομά του, δηλ. ανήρ ισχυρός. Είναι βεβαίως τεκμηριωμένη η πολιτισμική διασύνδεση των αποικιών της Ιωνίας και του ελλαδικού κορμού, μέσα από τη σχέση μητροπόλεως και αποικίας. Ο Ίων ήταν αυτός ο «ανήρ ινός» που ενέπνευσε στους Αθηναίους τη θεοσέβεια, σχετίζονταν με τη λατρεία του Απόλλωνος Πατρώου του οποίου και θεωρούνταν γιος (Πλάτ. Ευθύδ. 302 D, Σχόλ. Αριστοφ. Σφ. 1527) και ηγήθηκε αυτών που μετανάστευσαν στη Μικρά Ασία μετά την δωρική κάθοδο. Κατά τον Ευριπίδη ο Ίων είναι γιος του Απόλλωνος, γεννήθηκε σε σπήλαιο της Ακροπόλεως, το δε βρέφος έφερε ο Ερμής στους Δελφούς όπου ανατράφηκε από την ιέρεια.
Εάν ανοίξει κανείς έναν τηλεφωνικό κατάλογο της Ελευσίνας, σήμερα, θα παρατηρήσει ότι τα δύο ονόματα Δήμητρα και Δημήτριος (γυναικείο και ανδρικό αντιστοίχως) συναντώνται στον πληθυσμό με τη μεγαλύτερη συχνότητα, κάτι που ευθέως παραπέμπει στα Ελευσίνια και τη λατρεία της Δήμητρας. Κάτι ανάλογο φαίνεται ότι συνέβαινε στην Ιωνία, όπου λατρεύονταν η ιαματική θεότητα Ιασώ, κόρη του Ασκληπιού και αδελφή της Υγιείας. Εκεί δύο ονόματα με μεγάλη συχνότητα ήταν τα Ιασώ και Ιασούς (γυναικείο και ανδρικό αντιστοίχως). Επειδή στην ιωνική διάλεκτο (τη γλώσσα των επικών, των λυρικών και των ιστοριογράφων) το μακρύ α τρέπεται σε η (μετά το ι, π.χ. βασιλίη), τα δύο ονόματα στην Ιωνία συναντώνται ως Ιησώ και Ιησούς.
Ο χαρακτηρισμός ιατρός μαρτυρείται ως επίθετο των θεών Απόλλωνος, Ασκληπιού, Διονύσου και Ποσειδώνος. Ο Όμηρος αναφέρει τους δυο γιους του Ασκληπιού Ποδαλείριο και Μαχάονα, ως «αγαθούς ιητήρας». Στους μετακλασσικούς χρόνους παρατηρείται μια τεραστίας εκτάσεως λατρεία του Ασκληπιού και της Ιασούς. Ο ιατρόμαντις ήταν χαρακτηρισμός ειδικά των ιερέων του Απόλλωνος και Ασκληπιού: του Απόλλωνος ως ηλιακού θεού και του Ασκληπιού ως θεού της ιητρικής. Η Ιασώ λατρεύονταν στην Ιωνία αλλά και στην Επίδαυρο, όπου υπήρχε το περίφημο Ασκληπιείον και βεβαίως το μέγιστο δημιούργημα της αρχιτεκτονικής, το θέατρον (θέασις, θεωρία, θεραπεία) όπου η ίασις συμπεριελάμβανε και την πνευματική διδασκαλία. Οι Ασκληπιάδαι - οι ιερείς του Ασκληπιού, γνωστοί ως «παίδες Απόλλωνος» - δρούσαν ως διαπρύσιοι κήρυκες τόσο της λατρείας του Ασκληπιού όσο και του Απόλλωνος, συνδυάζοντας «ιατρικές και μαντικές» γνώσεις, χωρίς να αμείβονται από τους ασθενείς για τις υπηρεσίες τους, διακρινόμενοι για την πνευματική ευστροφία και την ψυχολογική παρατήρηση. Συνδύαζαν τα εξωτερικά θεραπευτικά μέσα (Ασκληπιός) με τα εσωτερικά θεραπευτικά μέσα (Απόλλων). Κατά μαρτυρίες την ίδια θεραπευτική προσέγγιση ακολουθούσε και ο Ιησούς στη Γαλιλαία, όπως φαίνεται στα βιβλία των ευαγγελιστών (βλ. Ιωάννης θ΄, Μάρκος η΄, και ο ιατρός Λουκάς στο η΄ 43-48).
Η ρίζα «ΙΣ» παραπέμπει σε διάφορες αρχαίες ονομασίες. Ο Ιάσιος (ή Ίασος) ήταν ένας των Ιδαίων (Ίδη - ιδέειν, ιδείν) Δακτύλων στην Κρήτη και ήταν αυτός που αναλάμβανε την θεραπεία δια των βοτάνων. Λίγο πιο μακριά, το όνομα της αιγυπτιακής Ίσιδος είχε αρχαιότατη προέλευση, ήταν η θεά-μητέρα η προστάτιδα μητέρων και παιδιών και παριστάνονταν με τον μικρό της γιο στην αγκαλιά, ενώ η παράστασή της με μορφή αγελάδας παραπέμπει στην ελληνική Ιώ (την κατά μία εκδοχή κόρη του Αργείου Ιάσου, υιού της Ισμήνης, Παυσ. Β΄ 16,1). Η λατρεία της Ίσιδος από νωρίς επεκτάθηκε εκτός Αιγύπτου και κατά τη ρωμαϊκή εποχή θεωρούνταν η πρώτη θεά που «γνωρίζει το παν», ενώ στο Δίον της Πιερίας υπήρχε ναός της ως προστάτιδος των επιτόκων, στο σημείο όπου υπήρχε προηγουμένως της Αρτέμιδος αναλόγως. Στο «υλιήεν» Πήλιο, έναν φυσικό χώρο με εξαιρετικά πλούσια φύση, η Άρτεμις λατρευόταν ιδιαιτέρως.
Ο Ιάσων από την Ιωλκό (Ιαωλκός) μαθητεύει στο Πήλιο στον κένταυρο Χείρωνα, το πλέον εύγλωττο σύμβολο της φυσικής δύναμης. Στον Χείρωνα μαθητεύει και ο ίδιος ο Ασκληπιός, που μέχρι και νεκρούς ανιστά σε βαθμό που να τον κατακεραυνώσει ο Δίας γιατί ανησυχεί ότι εάν συνεχίσει έτσι θα χάσει το βασίλειό του. Ο Ιάσων γίνεται εξαίρετος θεραπευτής και ιατρός, ικανός να αναλάβει την ηγεσία της Αργοναυτικής Εκστρατείας μαζί με τους άλλους ήρωες της εποχής, επιστρέφοντας στην Ιωλκό με μια ιέρεια στο πλευρό του. Ένα πρωί του Αυγούστου θυμήθηκα την Μήδεια, όταν στο ταξίδι μου βρέθηκα στον αρχαιολογικό χώρο της Μαγνησίας επί Μαιάνδρω, μιας πόλης που ιδρύθηκε από Αιολείς Θεσσαλούς Μάγνητες στο τρίγωνο της Πριήνης Εφέσου και Τράλλεων, όπου είδα την εξής επιγραφή: «Η ΒΟΥΛΗ ΚΑΙ Ο ΔΗΜΟΣ ΕΤΕΙΜΗΣΑΝ ΚΛΑΥΔΙΑΝ ΤΙΒΕΡΙΟΥ ΚΛΑΥΔΙΟΥ ΠΑΝΚΡΑΤΙΔΟΥ ΘΥΓΑΤΕΡΑ ΔΙΟΦΑΝΤΙΔΑ ΙΕΡΕΙΑΝ ΓΕΝΟΜΕΝΗΝ ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ ΛΕΥΚΟΦΡΥΗΝΗΣ ΔΙΣ ΚΑΤΑ ΤΟ ΕΞΗΣ. ΤΙΒΕΡΙΟΣ ΚΛΑΥΔΙΟΣ ΤΙΒΕΡΙΟΥ ΥΙΟΣ ΚΥΡΕΙΝΑ ΠΑΝΚΡΑΤΙΔΗΣ ΤΗΝ ΕΑΥΤΟΥ ΓΕΝΟΜΕΝΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ ΑΝΕΘΗΚΕΝ».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου